‘LİRA’ NEYİN KARŞILIĞI?

 

Paranın fonksiyonlarından biri ‘standart kıymet ölçüsü’ olması. Kilogram, metre, litre ne ise paranın birimi olan ‘lira, dolar, şekel’ de aynı fonksiyonu icrâ etmeli ki paranın ölçü âleti olma vasfı devam edebilsin.

Meselâ, uzunluğu ölçen bir metre, ışığın bir saniyenin 300,000’de birinde katettiği mesafeye verilen addır. Bir saniye, Sezyum-133 atomunun iki seviye arasındaki geçiş radyasyonunun 9.192.631.770 perioduna karşılık gelen süredir. Bir dakika derken esasen Sezyum atomunda meydana gelen olayın 60 defa arka arkaya olma durumunu ifade ederiz.VELHÂSIL HER ÖLÇÜ BİRİMİNİN BAĞLANDIĞI BİR FENOMEN VARDIR.

Lira, Romalıların kullandığı libra adlı ölçü biriminden gelir. Lirayı geçmişte İsrail, İtalya gibi ülkeler kullanmıştır. Lira bir troy pound ağırlığında olan gümüşe verilen isimdir. İsrail’in şekeli 11 gram buğday ağırlığı mânâsına gelmektedir. İspanyolcada ‘pezo’ yaklaşık 28 gram saf gümüş demektir. Fransız frangı 4 gram ağırlığında altun demektir. Ruble de belli ağırlıkta gümüşe verilen addır.

İlk lira Sultan Abdülmecid döneminde, 5 Ocak 1843'te ''Osmanlı Lirası'' adıyla basıldı.

Paranın ‘kıymet ölçüsü’ fonksiyonunu görebilmesi için; lira, dolar her neyse değişimi çok yavaş olan, değerini uzun süre koruyan ve herkes tarafından aranan bir şeye bağlı olması gerekir. Meselâ, eski İslâm ülkelerinde kullanılan dirhem ve dinarın değeri ‘kırat’ bazında ölçülürdü. Kırat ise 5 aded arpa tanesine verilen ad. Yâni 1 dirhem içindeki gümüş miktarı diyelim 20 aded arpa tanesine denk. Denge unsuru. Kâğıt üzerinde yazan 1 dirhem ise 20 aded arpayı veya ona denk gümüş miktarını sembolize ediyor.

1. EMİSYON 1.TERTİP 1 LİRA. TÜRKİYE CUMHURİYETİNİN İLK PARASI